De moord op Nicky Verstappen

*** NIEUW *** (11-08-2015)

• Artikel in Eindhovens Dagblad: interview met de ouders (PDF)
• Peter R. de Vries, Simon Vuyk, NFI-deskundigen en anderen over voors en tegens DNA Databank en de mogelijkheden voor deze specifieke zaak (aanvulling/verdieping op artikel ED)
• 26 foto’s: stills uit uitzendingen Peter R. de Vries (1999)

Op 11 augustus 1998 werd de 11-jarige Nicky Verstappen levenloos gevonden in een dennenbosje op de Brunssummerheide. De zaak is nooit opgelost. Dat er in dit drama nooit een dader is veroordeeld, is tragisch en deels te wijten aan onderzoeksfouten en de bizarre gedoogcultuur in het dorpje Heibloem – niet voor niets zong Rowwen Hèze over ‘het dorp dat een geheim bewaart’.

door Perry Vermeulen

Een chronologische opsomming van de zaak volgt hieronder – onderin deze pagina de rol die een goed grootschalig DNA-onderzoek nog zou kunnen spelen in deze zaak. Met de nadruk op het vetgedrukte woord; kom ik straks op terug. Leestip: het boek van Simon Vuijk, een aanklacht en een monument. Het grootste deel van de tekst hieronder kwam tot stand tijdens het lezen van dit vakwerk.

Ad Tempus Vitae – voor het leven

Met de pyjama in ’n tent

• Op zaterdag 8 augustus 1998 vertrekt er in Heibloem een bus met 37 kinderen. Het jaarlijkse zomerkamp begint, georganiseerd door het plaatselijke jeugdwerk. Een van de kinderen is de 11-jarige Nicky Verstappen.
• Maandag 10 augustus 1998. De tweede nacht op kampterrein De Heikop in Brunssum. Bij het ontwaken blijkt dat Nicky niet meer in zijn slaapzak ligt. Om vijf uur ’s nachts is hij nog gezien door één van de vier andere jongens in zijn tent; niet veel later is hij verdwenen. Het zoeken komt traag op gang; jeugdleiders blijven beweren dat hij zeer waarschijnlijk uit eigen beweging is weggelopen. Ouders Peetje en Berthie Verstappen weten wel beter, maar die worden nog niet gehoord door de politie.
• De volgende dag wordt een grootschalige zoekactie gestart met onder meer hulp van de politie, de marechaussee, militairen, een vliegtuig en particulieren. Rond 21:00 uur wordt het levenloze lichaam van Nicky gevonden, bij een dennenbosje aan de Schinvelderweg, zo’n 1.200 meter van het kampterrein, nabij een verborgen seksplek midden in een maisveld. Zie afbeelding hieronder. Uit politie-onderzoek blijkt dat Nicky waarschijnlijk seksueel is misbruikt. Nicky droeg alleen zijn rode stoffen Ajax-pyjamabroek (zie foto rechts) en daaronder een donkerblauwe onderbroek.

Brunsummerheide. Bij A kampterrein De Heikop, bij B het kerstbomenperceel waar Nicky werd gevonden. Wat me opviel toen ik op 24 mei 2015 deze foto’s maakte: de afstand tussen A en B is enorm klein en het is anno 2015 nóg eenvoudiger om vanuit de hei op het kampterrein te komen of het te verlaten. Klik op de afbeelding voor een grotere versie (opent in nieuw scherm).

Hieronder twee stills uit een item van Hart van Nederland, augustus 1998. De zoektocht en pril onderzoek bij de vindplaats.

Veel mis met leiders van het jeugdkamp

• Er blijkt veel mis met de leiding van dit jeugdkamp. Een aantal heeft een zedenverleden en naamgever en oprichter Joos Barten (1918-2003) is in de jaren 50 als schoolhoofd van de plaatselijke lagere school zelfs wel eens veroordeeld voor ontucht met kinderen. Na de celstraf is hij weer opgenomen in de gemeenschap, met functies binnen onder meer het onderwijs, de voetbalclub en dus deze jongerenorganisatie. In 1986 ontving hij een koninklijke onderscheiding voor al zijn werk. Boven basisschool De Heihorst, de school van Nicky, heeft Barten een eigen zolderkamertje dat hij volhangt met foto’s van vaak half ontblote kinderen uit Heibloem (foto rechts). Joos Barten vertelt de politie dat hij rond zes uur ’s ochtends nog even in de buurt van de Nicky’s tent is geweest, naar eigen zeggen om te kijken hoe het gaat met een tentgenootje die de avond ervoor zijn hand had verbrand. Vlak erna begint hij, ondanks een zeer korte nachtrust, aan een grondige schoonmaak van zijn eigen tent en de eettent. Een groot deel van de dag die volgt brengt hij om vage redenen door in Heibloem. Als hij terug is gedraagt hij zich vreemd. Tijdens de zoektocht wijst hij meermalen in de richting waar Nicky uiteindelijk gevonden zal worden.
• Een tekenend voorval in de week voor de tragedie: op 5 augustus, drie dagen voor de jonge kinderen van Heibloem arriveren, zijn er tien Heibloemse kinderen vanaf dertien jaar op De Heikop in Brunssum. Als de 15-jarige Linda pijn heeft, krijgt ze van Barten een slaappil voor volwassenen. Als ze wakker wordt in de staftent, merkt het meisje dat er met haar kleding is gerommeld. Ze heeft ook pijn in haar onderbuik. Ze vermoedt dat ze seksueel is misbruikt.
• Ook opmerkelijk (de lijst met verdachte omstandigheden lijkt onuitputtelijk en is hier zeker niet volledig); Barten wist van een verborgen seksplek in het maisveld, vlakbij de plaats delict. Hij begint er spontaan over tijdens een verhoor, op een moment dat niemand nog van deze plek weet. Op deze plek werden overigens een tissue en een peuk gevonden met DNA-sporen. Een compleet profiel dat direct door de landelijke databank wordt gehaald; dat levert geen match op.
• Al vanaf het prille begin gedraagt deze oprichter zich ontzettend verdacht. Ook zestien jaar later is er een waslijst aan onbeantwoorde vragen. De belangrijkste: wat deed hij precies in de uren na de verdwijning? Waarom bleef hij zich zeer vreemd gedragen? Waarom gedroeg hij zich anders dan gebruikelijk? Waarom deed hij enkele bizarre uitspraken tijdens de zoektocht en later op het politiebureau? Heeft hij iets te verbergen? Weet hij meer over de verdwijning van Nicky?
• Noch de oprichter, noch de andere kampleiders zijn ooit door de recherche als verdachte aangemerkt. De recherche en het Openbaar Ministerie zitten wat dit betreft bepaald niet op één lijn; er zijn verschillen van mening en zelfs ruzies.
• Barten wordt in de dagen na de vondst van Nicky wel vrijwel dagelijks door de politie ondervraagd. De verhoren zijn memorabel; er zijn momenten waarop men denkt dat de 80-jarige man op het punt staat te breken. Een bizarre vraag van Barten: Is het mogelijk om het lijk van een kind te misbruiken?

Eerste onderzoeksperiode

• Zaterdag 15 augustus 1998: een zwarte dag in Heibloem; de uitvaart, midden op het veld van de plaatselijke voetbalclub. Over het kistje ligt de vlag van Ajax. Zie de foto helemaal bovenaan, van Harry Heuts, van Dagblad De Limburger.
• Nog diezelfde maand looft de hoofdofficier van Justitie in Maastricht een beloning uit van 25.000 gulden voor tips die kunnen leiden tot de aanhouding dan wel het bekend worden van de identiteit van de dader. Het zoeken naar de dader is al snel het nieuwe levensdoel van de familie Verstappen – dat was het in 1998, en dat is het in 2015 nog steeds.
• In Heibloem wordt een groot buurtonderzoek georganiseerd. De impact is enorm; het onderzoek leidt tot veel verontwaardiging. In Heibloem? Hier doet toch niemand zoiets? De kampleiding ontwijkt ondertussen de nabestaanden van Nicky. Wat hebben mannen als Jack, Pieter, Sjra en Vester te verbergen? Uiteindelijk komen zes kampleiders op 16 september 1998 op bezoek bij ouders Peetje en Berthie Verstappen. De sfeer is afstandelijk en kil. Er zijn maar weinig mensen in Heibloem die zich vierkant achter de nabestaanden opstellen; er zijn wat naaste buren en pastoor Nies van Lier.
• Op 21 oktober 1998 is er een definitief sectierapport. De inwendige schouwing en het toxicologische onderzoek levert weinig bevindingen op. Men kan geen doodsoorzaak vaststellen; een reële optie is verstikking, maar niets is zeker. Tweede kernpunt uit dit sectierapport: duidelijk wordt dat Nicky mogelijk is verkracht. Verwondingen wijzen op penetratie. En: de pyjamabroek blijkt binnenstebuiten aangetroffen te zijn, de onderbroek zelfs binnenstebuiten en achterstevoren. Wat is er met Nicky gebeurd? De meest brandende vraag van de familie, helaas nog steeds.
• Op 26 oktober 1998 schenkt Opsporing Verzocht aandacht aan de zaak. Er komen 36 tips binnen die tot niets leiden.
• Er zijn twee sporen waaruit een beperkt DNA-profiel kan worden opgemaakt. Zie de DNA-paragraaf onderin deze pagina.
• Het doek valt begin november. Het team wordt ontbonden. Er is een gebrek aan aanknopingspunten voor verdere tactische onderzoekshandelingen. Ondertussen blijft de spanning in het dorp Heibloem. Een scheuring dreigt.
• Een noodkreet van de ouders in De Limburger, vlak voor de kerstdagen, levert niets op.

De advocaat en de misdaadverslaggever

• Het jaar 1999 brengt twee nieuwe bondgenoten: advocaat Maurice Stassen en misdaadverslaggever Peter R. de Vries. De Vries wordt vrijwel direct een belangrijke vertrouwenspersoon.
• Op 16 april 1999 komt de zaak uitgebreid aan bod in het programma Peter R. de Vries, Misdaadverslaggever. Heel Heibloem ziet hoe de verdachtmakingen tegen Joos Barten zich opstapelen. Vertegenwoordigers van de twee kampen in het dorp komen aan het woord; daarnaast is er aandacht voor de blunders in het rechercheonderzoek. Dankzij hulp van anonieme zakenlieden stijgt de beloning voor de gouden tip naar 500.000 gulden.
• Steeds meer Heibloemers keren zich van de ouders van Nicky af. De positie van Barten lijkt onaantastbaar. De oude man negeert de nabestaanden ondertussen opzicht. Er blijven gelukkig ook medestanders in het dorp.
• Een gevonden haar in de kofferbak van een kampleider blijkt na DNA-onderzoek in Engeland niet van Nicky Verstappen te zijn.
• Begin juli komt wordt het politiedossier afgerond met het stempel ‘onopgelost’.
• In augustus, alweer een jaar na het drama, krijgen de ouders per toeval de gelegenheid om koningin Beatrix kort te ontmoeten. Ze overhandigen een brief, een aanklacht tegen het onderzoek. De brief brengt veel teweeg bij het Openbaar Ministerie in Maastricht.
• Veertig mannen worden in de herfst van 1999 opgeroepen om vrijwillig wangslijm af te staan voor een vergelijkend DNA-onderzoek. Zie de DNA-paragraaf onderin deze pagina.

Second opinion en diverse verdachten

• Een nieuwe regeling in Nederland: het second opinion-onderzoek wordt mogelijk gemaakt voor nabestaanden van misdrijven. De ouders van Nicky zetten alles op alles en vechten voor zo’n onderzoek. Ze moeten wel kiezen voor een nieuwe advocaat, met meer expertise op dit terrein. De nieuwe advocate is Benedicte Ficq. Goed nieuws volgt in november 2000: er komt een nieuw, grondig onderzoek. Vijftien rechercheurs gaan vanaf december 2000 aan de slag. Heibloem schudt opnieuw op zijn grondvesten. De ouders worden steeds verder buiten de gemeenschap gesloten.
• 10 augustus 2000, twee jaar na de moord, krijgt Nicky een monument voor de kerk in Heibloem. Bij het zoeken naar de locatie stuitte de opgerichtte Stichting 10 Augustus op ontzettend veel weerstand. Er is bij de onthulling veel aandacht van de media en ook de publieke belangstelling is enorm.
• Nog geen jaar later is er een tweede monumentje, bij het dennenbosje op de Brunssummerheide. De opa en oma’s hebben dit geregeld, samen met de gemeente Brunssum. De plechtigheid vindt plaats in alle stilte.
• In november 2000 wordt kampleider Jan gearresteerd op verdenking van de aanranding van een minderjarige. Hij wordt na een paar weken hechtenis weer vrijgelaten: het is haar woord tegen het zijne. De arrestatie is veelzeggend; volgens velen moet de oplossing van het mysterie worden gezocht bij de kampleiding. De ouders van Nicky kunnen hun verdachte gedragingen en reacties in augustus 1998 niet vergeten, net als hun vreemde en vijandige blikken gedurende de jaren die volgen.
• Op 17 februari 2001 staat er een nieuwe oproep van de ouders in De Limburger, en nu ook in Het Limburgs Dagblad. Naar aanleiding van de brief is er ook aandacht van SBS6 en de regionale televisie. De gouden tip blijft weer uit. Ook Peter R. de Vries besteedt weer aandacht aan de zaak. Van een goede samenwerking is geen sprake; de autoriteiten wantrouwen de misdaadverslaggever.
• 2001: Ene Wim wordt gearresteerd, een notoire zedendelinquent uit Kerkrade. Hij is in augustus 1998 op de Brunssummerheide gesignaleerd. Maar of dat op 10 augustus was, kan niet worden bewezen. Na drie dagen wordt Wim weer vrijgelaten. Later komt er een nieuwe getuige die Wim bij kampterrein De Heikop op de Brunssummerheide plaatst, en hij weet zeker dat het op 10 of 11 augustus moet zijn geweest: de getuige had namelijk diezelfde dag naar de zoekactie staan kijken. Een nieuwe ondervraging volgt en daarop ook weer een nieuwe ontkenning. EInde verhaal? Nee. In 2003 komt er wéér een nieuwe getuige naar voren, een metselaar die zeker weet dat hij diezelfde Wim op 10 augustus nabij De Heikop had zien zitten in zijn donkere auto. Politie en justitie krijgen de zaak echter niet rond. Maar weer komt er een getuige met een belastende verklaring over Wim, en weer wordt er uitgebreid gerechercheerd. Het wordt 2006, vervolgens 2007… In mei van dat jaar komt het slechte nieuws: het onderzoek naar Wim wordt definitief stopgezet. Men komt geen stap verder. En in augustus 2007 viel het doek definitief. Wim overlijdt op 64-jarige leeftijd. Een nieuwe domper.
• 2001: Duitse politie maakt jacht op seriemoordenaar Martin N, die al jaren actief is; hij vermoordde drie jongetjes in 1992, 1995 en 2001. Het jaartal 1998 past akelig goed in dit rijtje. Er zijn overeenkomsten met de zaak van Nicky. In 2004 is er in Frankrijk een misbruikt jongetje vermoord teruggevonden; verdwenen uit een tentenkamp, aangetroffen in pyjamabroek. De Duitse politie blijft rekening houden met een internationaal opererende seriemoordenaar, maar in Limburg overheerst scepsis. Tot op de dag van vandaag. Tot in 2011 blijft de Duitse politie echter reppen van ‘nieuwe sporen naar de mogelijke moordenaar van Nicky Verstappen.’ Er zijn in de loop der jaren meer kindermoorden gepleegd in Duitsland, die in Limburg in verband werden gebracht met de moord op Nicky. Nooit is er ergens een verband aangetoond.
• Er zijn door de jaren heen meer momenten waarbij een oplossing even in de lucht lijkt te hangen. Er worden diverse namen doorgegeven aan de politie; in alle gevallen blijken het valse, verzonnen verklaringen.
• 29 juni 2001: een deceptie. Het second opinion-onderzoek is afgerond en de ouders en Peter R. de Vries krijgen op het parket in Maastricht te horen dat het tot helemaal niets heeft geleid. Geen enkel vraagteken is een uitroepteken geworden; er zijn zelfs meer vragen bijgekomen. De doodsoorzaak heeft men opnieuw niet kunnen vaststellen; ook aan seksueel misbruik wordt nu getwijfeld. Totale verbijstering ontstaat over nieuw onderzoek naar het tijdstip van overlijden. Na entomologisch onderzoek (insectenleer) moet dat tijdstip mogelijk drastisch worden bijgesteld. Een specialist berekent op basis van foto’s met maden dat Nicky op zijn vroegst maandagmiddag om twee uur is gestorven en mogelijk pas op dinsdagmorgen tussen negen en tien uur. Het nieuws slaat in als een bom. Nicky had misschien nog een volle dag langer geleefd en was mogelijk nog in leven tijdens de zoektocht.
• De ouders krijgen tijdens dit onderhoud ook meer te horen over het daderprofiel en een sleepspoor van het geheime seksplekje naar het dennenbosje (helaas is er snel na het misdrijf gemaaid, opnieuw een blunder). En ze krijgen te horen waarom Barten nooit als verdachte is bestempeld. Er was, zo redeneert men, geen reële verdenking. Onvoorstelbaar.
• Ten tijde van de vakantieweek verbleven op De Heikop ook gasten van het Rolduc Seminarie. Er is een persoon die de aandacht trekt, omdat hij een seksuele relatie onderhield met een minderjarige: de kok van Rolduc. Hij bleek op maandagochtend 10 augustus niet op het kampterrein te zijn geweest, dus was er een alibi. Nu het moment van overlijden ter discussie is komen te staan en wordt verplaatst naar de maandagmiddag of zelfs de dinsdagochtend, komt de kok weer nadrukkelijk in het vizier van de recherche, maar het is te laat. De man is in 1999 overleden. De zoveelste teleurstelling.
• September 2001. Uit een vertrouwelijke evaluatie van onderzoeksleider R. Hutschemakers blijkt dat de politie in de eerste maanden van het onderzoek inschattingsfouten heeft gemaakt waardoor mogelijk sporen verloren konden gaan. De onderzoeksleider noemt in totaal zeven missers. Korpschef H. Mostert spreekt van nalatigheden en vindt dat de politie in het eerste onderzoek mensen had moeten aanhouden.
• In februari 2002 wordt Rochus V. uit Tegelen gearresteerd op verdening van betrokkenheid bij de dood van Nicky. Zowel in 1999 als begin 2002 krijgt Peter R. de Vries tips die naar de drugsverslaafde wijzen, een stiefbroer van een jonge kampleider in 1998. Het onderzoek loopt vast; enkele weken na zijn aanhouding moet Rochus weer worden vrijgelaten.
• Advocate Benedicte Ficq wil inzage in het politiedossier, met het voornemen om ook Peter R. de Vries te laten meelezen. Het verzoek wordt afgewezen; regelrechte tegenwerking. Over en weer duurt dit proces tot januari 2003, wanneer eindelijk inzage in belangrijke dossierstukken wordt beloofd. De ouders en de advocate reizen naar Maastricht, waar vier onbelangrijke A4-tjes klaarliggen. Een farce. Tot de dag van vandaag blijf het dossier gesloten voor de buitenwereld. De overheid blijkt meedogenloos. Er is een laatste afspraak met Benedicte Ficq; Peter R. de Vries blijft wel doorvechten.

2003-2010: benauwende bijverschijnselen en steun uit onverwachte hoeken

• 2003. De Limburgse band Rowwen Hèze schrijft het nummer Vlinder over de onopgeloste moord. Het verschijnt op hun album Dageraad. Zanger Jack Poels zingt over ‘Het dorp dat een geheim bewaart’.
• Een bezoek aan de psycholoog die het daderprofiel opstelde bij het second opinion-onderzoek, loopt op niets uit.
• April 2003. Voor het eerst heeft de Stichting Jeugdwerk Heibloem openlijk gezegd zich verantwoordelijk te voelen “voor het verschrikkelijke gebeuren met Nicky”. Maar, schrijft de leiding van het Jeugdwerk in een open brief aan alle inwoners van Heibloem: ‘verantwoordelijk voor’ is iets anders dan ‘schuldig aan’. Zolang wij niet weten wat er met Nicky gebeurd is, kunnen wij ook geen schuld erkennen.” Het Jeugdwerk, zegt waarnemend voorzitter Vester Scheepers, besloot de publiciteit te zoeken naar aanleiding van uitlatingen van dorpspastoor Nies van Lier. Deze zei voor de camera van L1 onder meer: “De jeugdleiders kwamen in augustus 1998 met een kind minder terug uit Brunssum en deden alsof ze een onderbroek waren vergeten mee te nemen.” Van Lier: “Wat nu gebeurt, is geweldig. Als dit direct na de moord was gezegd, dan had dit veel gesmoes en verwarring in het dorp kunnen voorkomen.” In een landelijk dagblad stelde de pastoor dat de jeugdleiders zich gezamenlijk gedroegen als “een bestuurder die doorrijdt na een aanrijding”.
• De situatie in Heibloem, waar de ouders van Nicky steeds meer in een isolement komen, wordt onwerkbaar. In september 2000 stond het huis al even te koop, maar nu volgt er definitief een verhuizing. In de zomer van 2003 verhuist het gezin naar Meijel.
• Mister Jeugdwerk Joos Barten neemt mogelijke geheimen mee in zijn graf. Hij sterft plotseling op 8 september 2003, op 85-jarige leeftijd.
• In de zomer van 2004 worden de ouders en Peter R. de Vries weer bijgepraat op het parket in Maastricht. De Vries heeft een goed voorstel: met de almaar beter wordende DNA-technieken kon nu wellicht meer informatie worden gehaald uit de bloedspatjes die in 2000 op de pyjamabroek waren aangetroffen. Ook waren ontwikkelingen opzienbarend in onderzoek naar DNA-profielen op basis van contactsporen (gebruikssporen, greepsporen en aanraaksporen). In andere zaken waren ook baanbrekende resultaten. Het advies blijkt goud waard te zijn; zie de DNA-paragraaf onderin deze pagina. In 2005 wordt de review uitgevoerd, het zal drie jaar duren voor de onderzoeken zijn afgerond. Maar dan is er ook daadwerkelijk groot nieuws.
• Er is in 2005 commotie wanner een jongeman zelfmoord pleegt nabij de plaats delict; in zijn afscheidsbrief zou volgens een betrouwbare bron iets over Nicky staan. Een misverstand, blijkt later. Ja, twee maanden voor de zelfmoord werd er inderdaad een briefje gevonden, waarin werd gerefereerd aan diverse misdrijven waaronder de moord op Nicky, maar het briefje en de verhanging hebben niets met elkaar te maken. De betrouwbare bron: een politievoorlichter…
• In 2005 en 2006 worden er nieuwe briefjes gevonden in de omgeving van het dennenbosje en het monumentje op de Brunssummerheide; zorgwekkende briefjes met toespelingen op de moord op Nicky. Van enige daderkennis is echter geen sprake.
• In december 2007 wordt het monumentje op de Brunssummerheide tot twee keer toe vernield. Het is onherstelbaar beschadigd en moet worden vervangen. De vernielingen blijken te zijn gepleegd door de schrijver van de opmerkelijke briefjes. Gelukkig wordt hij gearresteerd. Hij wordt veroordeeld tot drie maanden cel, de kosten komen voor rekening van de vandaal. Het DNA van deze Eric A. uit Landgraaf komt niet overeen met de DNA-sporen op de plaats delict. Twee maanden na de plaatsing van het nieuwe monument wordt het opnieuw beschadigd; vermoedelijk door dezelfde man, maar er wordt nooit iemand voor opgepakt. Benauwende bijverschijnselen.
• Augustus 2008. Spectaculair: er is een DNA-spoor gevonden. Een biologisch contactspoor waaruit een bruikbaar DNA-profiel kon worden gedestilleerd, aangetroffen op de kleding die Nicky droeg toen hij werd gevonden. Er komt een vergelijkend DNA-onderzoek met tentgenootjes van Nicky, rechercheurs en NFI-medewerkers. Zie de DNA-paragraaf onderin deze pagina.
• Februari 2009. Alle uitslagen uit het vergelijkend DNA-onderzoek blijken negatief. Goed nieuws: de kans dat het om een daderspoor gaat neemt steeds verder toe. Het nieuwe spoor wordt door de landelijke databank gehaald, maar dat levert geen match op. Zie de DNA-paragraaf onderin deze pagina.
• 26 maart 2010. Een persbericht van Justitie: er komt een grootschalig DNA-onderzoek. Honderdzeven mannen zullen een brief ontvangen met het verzoek vrijwillig wangslijm af te staan voor een vergelijkend DNA-onderzoek. De recherche heeft de lijst samengesteld; Peetje en Berthie Verstappen mochten de lijst aanvullen zodat echt niemand over het hoofd zou worden gezien. Nog diezelfde avond praten Peter R. de Vries en Berthie erover in Pauw en Witteman; hier het fragment.
• 25 april 2010. Een memorabele herdenking in Heibloem; de stichting Bikers Against Child Abuse komt met een kleine honderd bikers naar het monument voor de plaatselijke kerk. Er zijn toespraken en het nummer Vlinder wordt gedraaid. Hierna wordt er door de motoren een minuut gas gegeven.
• 9 september 2010. Normaal ligt het percentage weigeraars bij een grootschalig DNA-onderzoek op hooguit 5 procent, dit keer blijkt dat het gaat om ongeveer 30 procent. Er lijkt sprake van een boycot. Ook een herhalingsbrief leidt tot weinig resultaat; wreed en onmenselijk.  Peter R. de Vries plaatst een nieuwsartikel op zijn website: ‘DNA-onderzoek in zaak-Nicky Verstappen gesaboteerd door weigeraars’. De ouders en Peter zijn woedend. Ook de koningin ontvangt een nieuwe brief; deze wordt doorgestuurd naar de minister van Justitie. Zie de DNA-paragraaf onderin deze pagina.
• 12 oktober 2010. De resultaten van het DNA-onderzoek worden bekendgemaakt. Van de 107 personen die werden uitgenodigd om mee te werken, hebben 80 personen hun DNA verstrekt. Er is geen match aangetroffen. Drie personen weigerden, van drie personen had men al DNA in de databank, vier personen zijn overleden, vijftien personen zijn niet verschenen om onbekende redenen en twee mensen zjin uit Nederland vertrokken met een onbekende nieuwe bestemming. Volgens Justitie hebben alle kampleiders van het jeugdwerk in Heibloem hun DNA ter beschikking gesteld. Het onderzoek lijkt weer op een dood spoor te zitten. Zie de DNA-paragraaf onderin deze pagina. Peter R. de Vries: “Het zou een tekortkoming zijn als er geen aanvullend onderzoek zou komen naar al die weigeraars. Net als de ouders van Nicky vind ik  dat de wet moet worden aangepast en dat een grootschalig DNA-onderzoek niet per definitie alleen op basis van vrijwilligheid moet zijn gebaseerd. Maar ik blijf optimistisch. Het DNA-spoor is in mijn ogen een daderspoor en vroeg of laat zal er iemand tegen de lamp lopen.”
• Oktober 2010: Het boek van Simon Vuijk verschijnt: De mysterieuze dood van Nicky Verstappen.

Ontwikkelingen sinds publicatie boek Simon Vuijk

• 23 november 2010. Het Openbaar Ministerie in Maastricht heeft het stoffelijk overschot laten opgraven van Joos Barten, de kampoudste van het zomerkamp. Justitie wil DNA-sporen van de in 2003 overleden kampoudste Joos B. vergelijken met sporen die op het stoffelijk overschot van Nicky zijn aangetroffen, aldus een woordvoerster. Zie de DNA-paragraaf onderin deze pagina.
• 26 november 2010. Het DNA van de overleden kampoudste Joos Barten komt niet overeen met het DNA dat op de kleding van de vermoorde jongen uit Heibloem werd gevonden. Dat er geen DNA-match is, betekent niet dat honderd procent uitgesloten kan worden dat Barten betrokken is geweest bij het misdrijf – hij kan bijvoorbeeld getuige of medeplichtige zijn geweest. Anderzijds zou een positieve DNA-vergelijking nog geen bewijs hebben gevormd dat hij Nicky ook daadwerkelijk vermoord zou hebben. Barten is niet langer onderwerp van onderzoek in dit dossier, meldt Dagblad De Limburger. Zie de DNA-paragraaf onderin deze pagina.
• Januari 2012. De zaak Nicky Verstappen is door justitie officieel overgedragen aan een coldcase-team. Het team start geen nieuw onderzoek naar de moord op Nicky, maar zal wel met een frisse blik naar het bestaande dossier kijken. Volgens justitie is de reden van de zaaksoverdracht dat in het lopende onderzoek alle mogelijke aanknopingspunten uitputtend onderzocht zijn. De ouders reageren teleurgesteld; er wordt alleen nog maar aan de zaak gewerkt als daar door nieuwe impulsen genoeg reden voor is. Peter R. de Vries blijft hoopvol: er blijft altijd een kans ontstaan dat er een plotselinge DNA-match is of een gouden tip. In andere zaken heeft het soms ook vele jaren geduurd voor er een oplossing kwam.
• September 2012. In Friesland begint een grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek onder 8.000 mannen, in de zaak Marianne Vaatstra. Hij blijkt in november zeer succesvol als na dertien jaar de dader wordt opgepakt. Het Openbaar Ministerie komt met droevig nieuws in de zaak Nicky Verstappen: het DNA-spoor dat is aangetroffen op de plaats delict is (nog!) niet goed genoeg om met de huidige technische mogelijkheden een zogenoemd verwantschapsonderzoek te kunnen verrichte. Zie de DNA-paragraaf onderin deze pagina.
• 29 december 2012. Peetje en Berthie Verstappen doen opnieuw een appèl op degene die de dood van hun zoontje in 1998 op zijn geweten heeft, om zich te melden. Hun leven wordt beheerst door de allesomvattende vraag: wat is er met Nicky gebeurd? “Verlos ons. We zijn doodmoe van het malen.” Een DNA-verwantschapsonderzoek is naar verwachting een kwestie van tijd. “Wacht niet zoals de moordenaar van Marianne Vaatstra tot die oproep komt, maar geef ons antwoord op de vraag wat er met Nicky is gebeurd.” Lees het artikel.
• Augustus 2013. De man uit Landgraaf die in 2007 en 2008 twee of drie keer het monumentje op de Brunssummerheide beschadigde, weet van geen ophouden. De inmiddels 43-jarige man uit Landgraaf wordt opgepakt bij het monument, dat hij drie keer zou hebben besmeurd met verf en purschuim. Ook legde hij er vier brieven met nog onbekende inhoud neer. De man maakt een verwarde indruk. De politie spreekt zich uit; mogelijk is er in één van de brieven sprake van daderinformatie. Diverse media roepen dat er nu een oplossing in de zaak is; Peter R. de Vries tempert het enthousiasme. Rechtspsycholoog Peter van Koppen vertelt op televisie over het fenomeen van gestoorde, gefrustreerde mannen die verlegen zitten om aandacht en misdrijven aangrijpen om die behoefte te bevredigen. Het Openbaar Ministerie eist geen celstraf; wel zou de man zich verplicht moeten laten opnemen in een psychiatrisch ziekenhuis. Hij zou ontoerekeningsvatbaar zijn.
• Het is helaas alweer even stil in deze zaak. Zijn er nog aanknopingspunten? Komt het in deze zaak ooit nog tot een oplossing? Doet iemand ooit zijn mond nog open of zorgt een DNA-match er ooit voor dat iemand tegen de lamp loopt? De nabestaanden hopen maar op één ding – dat ze op een dag erachter komen hoe Nicky aan zijn einde kwam. Op dat antwoord wachten ze al sinds augustus 1998.

 

DNA-onderzoek in deze zaak

1998
Er heeft geen sperma op de kleren of op het lichaam van het slachtoffertje gezeten. Haartjes die in de slip zijn gevonden, zijn hoogstwaarschijnlijk van Nicky zelf. Er zijn twee sporen waaruit een beperkt DNA-profiel kan worden opgemaakt. Hieruit kan in 1998 alleen worden geconcludeerd dat dit profiel afkomstig is van iemand van het mannelijk geslacht, meer niet. Om welke sporen het gaat is niet bekend. Op de geheime seksplek nabij de plaats delict worden een tissue en een peuk gevonden met DNA-sporen. Een compleet profiel dat direct door de landelijke databank wordt gehaald; dat levert geen match op.

1999
Veertig mannen worden in 1999 opgeroepen om vrijwillig wangslijm af te staan voor een vergelijkend DNA-onderzoek. Onder hen de kampleiders uit Heibloem en mannen van het Rolduc Seminarie uit Roermond; andere gasten van De Heikop in die week in in augustus 1998. Niet iedereen komt opdagen; het onderzoek leidt niet tot een match.

2001
In 2001 zijn er nieuwe DNA-technieken die op de oude biologische sporen worden losgelaten. Op de pyjamabroek van Nicky worden nu kleine bloedspatjes gevonden; uit slechts één spatje kan een DNA-profiel worden opgesteld. Het blijkt overeen te komen met het celmateriaal van Nicky.

2004
Met de almaar beter wordende DNA-technieken kan wellicht meer informatie worden gehaald uit de bloedspatjes die in 2000 op de pyjamabroek waren aangetroffen. Ook waren ontwikkelingen opzienbarend in onderzoek naar DNA-profielen op basis van contactsporen (gebruikssporen, greepsporen en aanraaksporen). In andere zaken waren ook baanbrekende resultaten.
Het DNA-profiel afkomstig van de seksplek in het maïsveld, wordt naar onze buurlanden opgestuurd voor opname in hun DNA-databank. Wie weet leidt dit op een dag tot een match.

2005
De recherche krijgt van het Openbaar Ministerie officieel de opdracht om een review uit te voeren: kan er meer informatie uit de bloedspatjes of uit de contactsporen worden gehaald? De onderzoeken zullen uiteindelijk drie jaar duren.

2008
Augustus. Spectaculair: er is een DNA-spoor gevonden. Een biologisch contactspoor waaruit een bruikbaar DNA-profiel kon worden gedestilleerd, aangetroffen op de kleding die Nicky droeg toen hij werd gevonden. De kans dat het om een daderspoor gaat, is groot. Om die kans te vergroten, komt er een vergelijkend DNA-onderzoek met tentgenootjes van Nicky, rechercheurs en NFI-medewerkers (Nederlands Forensisch Instituut).

2009
Februari. Alle uitslagen uit het vergelijkend DNA-onderzoek blijken negatief. Goed nieuws: de kans dat het om een daderspoor gaat neemt steeds verder toe. De forensische jacht op de dader wordt heropend en lijkt kansrijker dan ooit tevoren. Het nieuwe spoor wordt door de landelijke databank gehaald, maar dat levert geen match op.

2010
26 maart. Een persbericht van Justitie: er komt een grootschalig DNA-onderzoek. Honderdzeven mannen zullen een brief ontvangen met het verzoek wangslijm af te staan voor een vergelijkend DNA-onderzoek. De recherche heeft de lijst samengesteld; Peetje en Berthie Verstappen mochten de lijst aanvullen zodat echt niemand over het hoofd zou worden gezien. Nog diezelfde avond praten Peter R. de Vries en Berthie erover in Pauw en Witteman; hier het fragment. Het onderzoek gaat op 31 maart van start met mannelijke familieleden; in de zomer zijn andere mannen aan de beurt, voornamelijk personen die destijds in de omgeving van De Heikop aanwezig waren (waaronder de kampleiding en de mensen van Rolduc). Belofte aan de familie Verstappen: als alle DNA-tests negatief zijn, zal worden onderzocht of Joos Barten kan worden opgegraven.

Grootste probleem: een grootschalig DNA-onderzoek als dit kan alleen op basis van vrijwilligheid plaatsvinden. Iedereen mag weigeren, er zijn geen middelen om deelname juridisch af te dwingen. Normaal ligt het percentage weigeraars op hooguit 5 procent, na de zomer blijkt dat het dit keer gaat het om ongeveer 30 procent. Er lijkt sprake van een boycot. Ook een herhalingsbrief leidt tot weinig resultaat; wreed en onmenselijk. Op 9 september plaatst Peter R. de Vries een nieuwsartikel op zijn website: ‘DNA-onderzoek in zaak-Nicky Verstappen gesaboteerd door weigeraars’. De ouders en Peter zijn woedend. Ook de koningin ontvangt een nieuwe brief; deze wordt doorgestuurd naar de minister van Justitie.

12 oktober. Een persbericht van het Openbaar Ministerie in Maastricht. De resultaten van het DNA-onderzoek worden bekendgemaakt. Van de 107 personen die werden uitgenodigd om mee te werken, hebben 80 personen hun DNA verstrekt. Er is geen match aangetroffen. Drie personen weigerden (eentje meldde zich later alsnog), van drie personen had men al DNA in de databank, vier personen zijn overleden, vijftien personen zijn niet verschenen om onbekende redenen en twee mensen zjin uit Nederland vertrokken met een onbekende nieuwe bestemming. Volgens Justitie hebben alle kampleiders van het jeugdwerk in Heibloem hun DNA ter beschikking gesteld. Het onderzoek lijkt weer op een dood spoor te zitten. Peter R. de Vries: “Het zou een tekortkoming zijn als er geen aanvullend onderzoek zou komen naar al die weigeraars. Net als de ouders van Nicky vind ik  dat de wet moet worden aangepast en dat een grootschalig DNA-onderzoek niet per definitie alleen op basis van vrijwilligheid moet zijn gebaseerd. Maar ik blijf optimistisch. Het DNA-spoor is in mijn ogen een daderspoor en vroeg of laat zal er iemand tegen de lamp lopen.”

23 november. Het Openbaar Ministerie in Maastricht heeft het stoffelijk overschot laten opgraven van Joos Barten, de kampoudste van het zomerkamp. Justitie wil DNA-sporen van de in 2003 overleden kampoudste Joos B. vergelijken met sporen die op het stoffelijk overschot van Nicky zijn aangetroffen, aldus een woordvoerster.

26 november. Het DNA van de overleden kampoudste Joos Barten komt niet overeen met het DNA dat op de kleding van de vermoorde jongen uit Heibloem werd gevonden. Dat er geen DNA-match is, betekent niet dat honderd procent uitgesloten kan worden dat Barten betrokken is geweest bij het misdrijf – hij kan bijvoorbeeld getuige of medeplichtige zijn geweest. Anderzijds zou een positieve DNA-vergelijking nog geen bewijs hebben gevormd dat hij Nicky ook daadwerkelijk vermoord zou hebben. Barten is niet langer onderwerp van onderzoek in dit dossier, meldt Dagblad De Limburger.

2012
In het nieuws: De politie in Limburg doet geen nieuw DNA-onderzoek naar de dood van Nicky Verstappen. Het DNA-spoor dat is aangetroffen op de plaats delict is (nog!) niet goed genoeg om met de huidige technische mogelijkheden een zogenoemd verwantschapsonderzoek te kunnen verrichten, maakte het Openbaar Ministerie in Limburg vrijdag bekend. Dat soort onderzoek is sinds dit jaar is mogelijk: het wordt nu voor het eerst toegepast in de zaak Marianne Vaatstra. Hoop bij de familie Verstappen: de ontwikkelingen gaan hard, mogelijk zijn er op termijn wel voldoende mogelijkheden in hun zaak.

2015
Als het aangetroffen DNA-spoor een daderspoor is, dan is kampoudste Joos Barten niet de dader. Hoogstens was hij medeplichtig of getuige. Het zou in ieder geval zijn vreemde gedrag verklaren, als hij meer wist tijdens de zoekactie en erna. Bij het onderzoek in 2010 hebben, volgens Justitie, alle kampleiders hun DNA afgestaan. Ook hier: als het spoor een daderspoor is, is de kampleiding niet betrokken geweest bij de daad – hoogstens als medeplichtige of getuige. Als het DNA-spoor geen daderspoor is, is iedereen plotseling weer verdacht. Hoe dan ook, voorlopig is het DNA-spoor dat is aangetroffen nog niet goed genoeg voor een verwantschapsonderzoek. Dit kan echter morgen anders zijn! Er komt ongetwijfeld een dag waarop de technische mogelijkheden een zogenoemd verwantschapsonderzoek mogelijk maken in deze zaak. Een groot verwantschapsonderzoek in Limburg kan dan veel betekenen in deze zaak, net als het heeft gedaan in de zaak-Vaatstra.
Nog waardevoller is vanzelfsprekend een landelijke DNA-databank. Als iedereen zijn DNA afstaat, op onvrijwillige basis, is de kans op een match wel heel erg groot. Tenzij de dader uit het buitenland komt of inmiddels is overleden.
Een landelijke DNA-databank kan aanwijzen én uitsluiten. Iedere vorm van duidelijkheid is gewenst in deze zaak.

---

Foto’s 1999 – eigendom van SBS6/Endemol/Peter R. de Vries, Misdaadverslaggever

Op locatie en in de studio in Hilversum.

Reconstructie: het tentenkamp.

Zoeken op de Brunsummerheide.

Plaats delict snel na de vondst.

Plaats delict in 1999.

Beelden uit Opsporing Verzocht: De Heikop.

Onderzoek op en nabij De Heikop.

Veel te snel: het opruimen van de tenten.

De tenten in opslag en een bord met de locaties van de tenten; onderzoek bij De Heikop.

Heibloem in 1999.

Schoolgebouw in Heibloem en absurd kamertje van kampoudste op de bovenverdieping, in 1999.

De kampoudste krijgt een lintje in 1986; Peter R. de Vries belt in 1999 tevergeefs bij hem aan.

Wat gebeurde er in die vroege morgen op het kamp? Het is nog niet te laat: er moet ooit een antwoord komen op die vraag.